Cuối thế kỷ 19, trường tiểu học được cài đặt ở mỗi lỵ sở địa hạt (sau này là tỉnh). Cuối bậc tiểu học (năm thứ ba), học trò toàn quản hạt được sát hạch. học sinh trường tư được dự sát hạch với điều kiện ghi tên trước ở nơi dự thi.
Tốt nghiệp tiểu học có thể đi làm mướn làm mướn chức
Kỳ sát hạch tiểu học gồm hai phần, viết và vấn đáp. các đề thi viết đều do ủy ban túc trực giáo dục công cộng gửi từ tphcm. Mỗi hội viên của ủy ban này sẽ chủ tọa lần thi vấn đáp tại các trường, hiệu trưởng và thầy giáo phối hợp tham dự. Bài làm được đưa về uỷ ban nhân dân chấm và ban bố kết quả là, xếp hạng trên Gia Định báo.
Thí sinh đỗ sẽ được cấp văn bằng, có thể xin làm mướn chức cấp dưới trong các nơi cơ quan thuộc quản hạt với mức lương vài trăm Francs mỗi năm. Ai giành sang trọng cao có thể làm đơn xin vào học trường trung học bản xứ thành phố hcm.
 |
| Học sinh tiểu học tại Nam Kỳ đầu thời đại 20. Ảnh tư liệu |
Ngày 9/1/1878, kỳ thi tốt nghiệp theo phương thức mới được áp dụng chung cho học sinh tiểu học khắp xứ Nam Kỳ. Hai trường được đăng cai tổ chức kỳ thi này gồm tiểu học tp sài gòn dành tặng thí sinh thuộc hạt miền Đông và tiểu học Vĩnh Long cho thí sinh nhiều hạt thuộc tỉnh Định Tường cũ và ba tỉnh miền Tây (Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên).
Học sinh tư thục muốn dự thi phải làm đơn gửi viên tham biện địa hạt nơi đặt điểm thi, có xác nhận của tham biện địa phương về trình độ tri thức. thí sinh đủ điểm được cấp bằng tốt nghiệp, có thể xin việc làm thuê làm mướn chức nhân viên dưới quyền.
Theo chương trình Pháp - Việt, học sinh tốt nghiệp trung học (cấp hai) được cấp bằng khả năng, có thể xin làm giáo viên với mức lương 600 Francs hoặc biên dịch, trợ tá thơ lại hạng nhất với lương 1.000 Francs mỗi năm. Người cao điểm được coi xét cho sang Pháp học.
Năm 1879, khi thống đốc Nam Kỳ công bố - ban hành nghị quyết cải tổ nền giáo dục Nam Kỳ, uỷ ban nhân dân giáo dục công cộng sẽ lo ba kỳ thi sát hạch tại từng cấp học. Mỗi kỳ thi vẫn duy trì hai phần, viết và vấn đáp như trước đây.
Nếu ở cấp một, thi vấn đáp sẽ xảy ra trước hội đồng gồm đại diện giám đốc Nha nội chính (chủ tịch) và hai thành viên là những giáo sư thì cấp hai và ba, phần thi này sức ép hơn. Ngoài chủ viên tịch hội đồng là đại diện tổng giám đốc Nha nội chính, nhiều hội viên sẽ là hiệu trưởng và các giáo sư.
Học xong cấp hai, nếu học sinh đạt kết quả trong kỳ thi vào trường cấp ba thì được cấp bằng căn bản, có thể xin làm công chức bậc dưới trong công sở nhà nước với ngạch học sĩ, thông dịch, thư ký hành chánh, thầy giáo hạng cực thấp (ngạch tư học)...
Nếu học tiếp cấp ba và tốt nghiệp, học trò được cấp bằng cao đẳng (còn gọi là cao học), có thể tới công sở thông dịch, thư ký, học sĩ chính ngạch hoặc thầy giáo bản xứ.
Học ở đất nước việt nam lấy bằng tú tài bản xứ tương hợp tú tài Pháp
Khi chương trình học chính Pháp - Việt (1917-1945) được thiết lập, các khoa thi tổ chức sự kiện có tổ chức, nghiêm nhặt hơn. Bằng tú tài được đa số mọi người ước muốn bởi Pháp quan niệm nó vừa là bằng tốt nghiệp chương trình phổ thông, vừa là cấp bậc đại học đầu tiên. Người có bằng tú tài có thể đăng ký theo học lên cao ở những trường cao đẳng, đại học.
 |
| Học sinh theo chương trình trung học, có thể thi lấy bằng tú tài bản xứ đầu thế kỷ 20. Ảnh tư liệu |
Với chương trình Pháp bản xứ, bằng căn bản (dành cho học trò trên 16 tuổi học xong trung học) và bằng cao đẳng được coi như tương đồng với bằng tú tài Pháp. Hồi đó, ở tp.hcm có Chasseloup Laubat, tại thủ đô hn có Albert Sarraut dạy tú tài Pháp, năm 1935 có thêm Lycée Yersin Dalat. Chương trình tại nhiều trường này chính yếu dành cho học trò Pháp và một số con nhà giàu người Việt.
Ở chương trình Pháp bản xứ, học sinh học hết lớp đệ nhị niên (tương đương lớp 11 ngày nay) được lấy bằng tú tài phần một. Có bằng này mới được học tiếp lớp đệ nhất niên (lớp 12), rồi kết thúc để thi lấy bằng tú tài toàn phần.
Ban đầu trường Pétrus Ký (Sài Gòn) và trường Bưởi (nay là THPT Chu Văn An, Hà Nội) dạy chương trình tú tài bản xứ. Do có nhu cầu của nền hành chánh thuộc địa cần nhiều chuyên viên vị trí thứ bậc từ tú tài trở nên, các thị thành như thành phố hải phòng, Huế, Quy Nhơn... mở thêm lớp trung học, luyện thi tú tài.
Chương trình học và thi tú tài bản xứ cực khó, ngoài học triết, toán, khoa học giống tú tài Tây còn phải học thêm văn chương, triết học việt nam, Đông Dương, Cận Đông, Viễn Đông...
Nhiều học sinh sau khi lấy bằng thành chung (tốt nghiệp cao đẳng tiểu học) thì học thêm một trong các năm nữa là thi đậu tú tài Pháp, đủ để sang Pháp du học mà không cần học hết ba năm trung học bản xứ (tú tài). Từ sự thuận lợi này mà ít năm sau không mấy người theo học đủ chương trình tú tài bản xứ.
Năm 1930, Pháp công bố sắc lệnh các bằng tú tài bản xứ có ý nghĩa - giá trị tương hợp tú tài chính quốc. Người có bằng tú tài bản xứ được vào những đại học tại Đông Dương, Pháp tuy nhiên phải thông qua thống sứ Bắc Kỳ, khâm sứ Trung Kỳ, thống đốc Nam Kỳ, toàn quyền Đông Dương hoặc Phó chủ viên tịch Viện Hàn lâm khoa học - công nghệ Paris.
 |
| Trường Bưởi (Hà Nội), nơi dạy chương trình tú tài bản xứ đầu thời đại 20. Ảnh tư liệu |
Sau tháng 8/1945, người Pháp quay về tái chiếm tp hồ chí minh rồi đánh lan ra khắp Nam Kỳ để lập lại chế độ thực dân địa. Gặp sự phản kháng mạnh mẽ từ cư dân, Pháp chẳng thể cài đặt nền thống trị toàn vẹn, trong đó có giáo dục. Khoảng hai năm tiếp theo, Pháp mới khởi sự tổ chức sự kiện việc học, bằng việc tiếp nạp học sinh, rộng mở những lớp tại nhiều trường trung học có sẵn để cấp bằng tú tài.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét