Những năm đầu thời đại 20, dưới ảnh hưởng của cao trào "Châu Á thức tỉnh" và sự ngoại nhập trào lưu dân chủ tư sản vào việt nam, đơn vị chịu trách nhiệm Duy Tân Hội do Phan Bội Châu sáng lập đã khởi động phong trào Đông Du, đưa bạn teen đất nước việt nam sang du học Nhật Bản.
Tại hn, Đông Kinh Nghĩa Thục được thành lập và hoạt động nhộn nhịp (1907), dần phát triển thành trung tâm tuyên truyền, cải cách phong tục, giáo dục có tác động rộng lớn ở Bắc Kỳ.
Ở Trung Kỳ, phong trào Duy Tân được chủ xướng, làm cho sự làm lên của 300 tổ chức trường học, giảng dạy theo lối mới, hướng tới mục đích "khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh".
Trước căng thẳng từ ảnh hưởng của nhiều phong trào này và giai cấp sĩ cu li yêu nước, chính quyền Pháp buộc nghĩ đến tổ chức sự kiện bậc đại học.
Đại học Đông Dương - thiết chế đại học đầu tiên tại Việt Nam
Năm 1907, Pháp ra nghị quyết ra đời Đại học Đông Dương với một vài trường cao đẳng, tuy nhiên bản tính là trường trung cấp có tổ chức. Hoạt động không được bao lâu, Đại học Đông Dương đóng cửa bởi ko có sinh viên và thiếu giáo sư.
 |
| Một giờ học môn Vật lý tại Đại học Đông Dương các năm đầu thời đại 20. Ảnh tư liệu |
Hơn 10 năm tiếp theo, Pháp tiến hành tổ chức một số trường cao đẳng (trên danh nghĩa mô hình đại học) nhưng vẫn phải nhận những sinh viên có năng lực cao đẳng tiểu học nên khi ra trường, chứng chỉ chỉ tương hợp trung cấp. Khoảng 20 năm tiếp theo (1920-1939), Pháp nâng cấp nhiều trường cao đẳng thành đại học, rộng mở trường cao đẳng mới như thương mại, Văn khoa, khoa học, Mỹ thuật.
Một trong các đại học có tuổi đời lâu nhất tại việt nam là y học thành phố hn, ra đời năm 1902 như một trường thuốc École de Médecine. Sinh viên muốn vào trường phải có bằng thành chung (cấp hai), được huấn luyện 3-4 năm rồi ra trường với danh xưng y sĩ bản xứ, y sĩ Đông Dương, bác sĩ trợ tá.
Kỳ thi tuyển đầu tiên vào trường y khoa có 121 sĩ tử tại Bắc Kỳ, với lý tưởng cao nhất là biết tiếng Pháp, kết quả là 15 người trúng tuyển. Tiếp đó, trường tuyển sinh viên với uy tín cao hơn, đề nghị tốt nghiệp tú tài toàn phần (cấp ba), bắt đầu cấp phát bằng thầy thuốc đa khoa.
Trong bối cảnh chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939-1945), một vài trường đh được thành lập hoặc nâng cấp từ cao đẳng. Hai trường Y Dược và Luật (từ cao đẳng Luật khoa) trở lên thành đại học theo quy chế đại học ở Pháp nhằm cung cấp nhân công quan tâm sức khỏe cho người đi làm bộ máy hành chính.
 |
| Khóa bác sĩ Đông Dương 1921-1925 trường y học thủ đô hà nội. Ảnh tư liệu |
Năm 1941, Pháp có mặt trên thị trường Cao đẳng khoa học đào tạo sinh viên lấy bằng cử nhân khoa học như đại học khoa học - công nghệ tại Pháp. Tiếp đó, Pháp mở rộng Cao đẳng Nông lâm đào tạo kỹ sư nông nghiệp và lâm nghiệp, Cao đẳng Công chính đào tạo kỹ sư và phó kỹ sư công chính.
Tất cả cao đẳng và đại học trên đều ở trong một tiến hành tổ chức chung là Viện Đại học Đông Dương, cơ quan mới được ra đời để chỉ đạo bậc giáo dục cao đẳng và đại học. nhiều người muốn thi vào nhiều trường trên phải có bằng tú tài toàn phần hoặc tú tài trước tiên.
Mục tiêu mở nhiều đại học này là cho bạn teen Pháp ở Đông Dương có nơi học lên cao, thay vì phải về Pháp - vốn đang bị cắt đứt bởi chiến tranh leo thang. mặt khác, Pháp phải cạnh tranh giành tác động với Nhật trong tầng lớp bạn teen trí thức việt nam. nhiều hoạt động mở rộng, nâng cấp trường cao đẳng thành đại học được Pháp tuyên truyền rầm rộ khắp Đông Dương.
Năm 1941, Pháp ra đời ký túc xá khang trang cho sinh viên Đại học Đông Dương tại tp hà nội, nhằm tách sinh viên ra khỏi ảnh hưởng của Nhật.
Đại học phải tản cư vì chiến tranh, những trường được mở tại Sài Gòn
Sau tháng 8/1945, các đại học ở thủ đô hà nội phải sơ tán theo kháng chiến, phần còn lại mãi hai năm sau mới bắt đầu dạy và học lại.
Năm 1947, tp sài gòn bắt đầu có một số cơ sở của Đại học y khoa, nơi thứ 1 mang tên Y Dược do giáo sư Massias người Pháp làm Khoa trưởng. kết quả là khóa tuyển sinh đầu tiên có 39 người đỗ ngành thầy thuốc y khoa, 22 người ngành Nữ bà đỡ. Cũng trong năm này, Đại học Luật khoa được phục hồi tại tp hồ chí minh với hàng trăm thí sinh dự thi cử nhân và cao học Luật.
 |
| Trụ sở Y dược Đại học đường tp sài gòn. Ảnh tư liệu |
Do tình hình chính trị phức tạp nên Pháp bỏ tên Đại học Đông Dương, tề tựu nhiều trường y khoa, Luật và khoa học thành Viện Đại học hỗn tạp Việt - Pháp. Viện trưởng là một người Pháp, viện phó là người Việt. Họ còn rộng mở một khu vực trung tâm của viện này tại tp hcm do nhu cầu theo bậc đại học tại thành phố hcm và những tỉnh Nam Bộ lớn mạnh khá mạnh.
Lần lượt đại học Văn khoa, Sư phạm (ở Hà Nội); Công chính, Truyền thanh - Điện khí (ở Sài Gòn) được ra đời. nhiều nhà trí thức cách mạng lớn vốn xuất thân từ nhiều trường này như Nguyễn Khánh Toàn (Sư phạm), Trường Chinh (Thương mại), Võ Nguyên Giáp (Luật khoa).
Cuối năm 1954, các trường ở tp hà nội với đông đảo nhân viên, trang thiết bị cùng một phần nhỏ sinh viên được di chuyển vào tphcm và hợp nhất với nhiều khu vực trung tâm giáo dục đại học đã có sẵn, giao cho chính quyền tại thành phố này điều hành, phát triển thành Viện Đại học sài gòn.
Đây cũng là dấu mốc chấm dứt nền giáo dục của Pháp xây dựng tại đất nước việt nam.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét