Gần 10 năm sau khi xâm lược Nam Kỳ, khoảng 60 trường tiểu học được Pháp thành lập ở phạm vi này với gần 1.400 học sinh. nhiều con em người Việt vẫn sẽ theo học chương trình chữ Hán ở trường tư thục.
Nhận thấy giáo dục lớn mạnh chậm, năm 1873 nhà cầm quyền tổ chức sự kiện hội nghị nghiên cứu lý do giáo dục chữ quốc ngữ và Pháp ngữ chẳng thể hưởng ứng. Họ thấy được người Việt còn chịu ảnh hưởng sâu rộng của Nho học, thiếu sách giáo khoa, chữ quốc ngữ hay chữ Pháp vẫn xa lạ với số đông công chúng.
 |
| Một giờ học lịch sử thời Pháp thuộc. Ảnh tư liệu |
Tiểu học ba năm, thầy đồ được thưởng tiền khi dạy thêm chữ quốc ngữ
Năm 1874, thống đốc Krantz quyết định chia nền giáo dục làm hai cấp, tiểu học và trung học. Thời gian tiểu học là ba năm với nội dung tập đọc và viết chữ quốc ngữ, chữ Nho và học tiếng Pháp; mẹo hay văn phạm sơ cấp; toán sơ cấp; hình học; định nghĩa đo đạc và tổng quan về địa lý và lai lịch.
Cuối bậc tiểu học sẽ có một kỳ thi, gồm bài viết và vấn đáp, kết quả là được đăng trên Gia Định báo. học trò điểm cao, nếu có đơn xin riêng và dựa vào quan điểm của hội đồng giám khảo sẽ được nhận vào học tiếp trung học bản xứ ở thành phố sài gòn.
Quy chế năm 1874 giám sát chặt chẽ việc mở trường dân lập, tăng thêm kiểm khám xét trường làng. Pháp bãi bỏ trường dạy quốc ngữ ở những làng mà tập trung về trường tại tp.hcm, Chợ Lớn, Vĩnh Long, Bến Tre, Sóc Trăng.
Thực tế, ở các trường của thầy đồ, học trò vẫn học theo lối cũ. Pháp dù rất lo tuy thế không được can dự thô bạo vì ngại sự phản ứng của người dân. Họ tìm cách khích lệ thầy đồ nào dạy thêm chữ quốc ngữ sẽ được thưởng 200 Francs. Cấp tiểu học khi đó chỉ còn vài tiết học chữ Nho, không còn tiết nào khác dành cho tri thức hay phổ cập phong tục dân tộc bản xứ.
Do đó, một phản ứng rất tự nhiên là người Việt không chịu theo học chương trình của chính quyền Pháp, nhiều làng phải thuê người nghèo đi học cho đủ sĩ số, dẫu rằng trên lý thuyết là giáo dục tự nguyện.
Hệ thống phổ thông mới chia làm ba cấp, cấp tiểu học sáu năm
Sau ba năm sử dụng chương trình giáo dục theo quy chế 1874, chính quyền Pháp thấy được các khiếm khuyết. Đến năm 1879, thống soái Nam Kỳ lúc đó là J.Lafont ban hành quyết nghị mới về giáo dục, giải thể các trường tiểu học và trung học, thay thế bằng trường cấp một trong nhiều năm năm (primier degré), cấp hai bốn năm (second degré) và cấp ba ba năm (troisième degré).
Muốn vào trường cấp một, học sinh phải trải qua kỳ thi tuyển ở nơi có trường này như tphcm, Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Bà Rịa, Thủ Diesel Một, Hà Tiên, Châu Đốc…
 |
| Trường tiểu học theo chương trình Pháp - Việt ở Châu Đốc. Ảnh: Flickr |
Chương trình tiểu học mới thời lượng ba năm với lớp tiếng Pháp học nhiều nguyên tố về Pháp ngữ, số học (bốn phép tính và h.thống đo đạc so sánh), tương quan giữa đong đo Pháp - Việt (đo đếm). Pháp còn mở lớp Hán văn và lớp quốc ngữ với thời lượng ít hơn đối với lớp tiếng Pháp.
Pháp chọn học sinh vào cấp một chẳng phải từ các em ko biết chữ mà phải biết tiếng Hán tới một năng lực nào đó. Họ muốn lớp trẻ đã bắt đầu làm quen với tập quán cựu truyền qua môn học chữ Hán sẽ vì quyền lợi chính đáng cuốn hút mà bước vào nền học thức Pháp.
Trong ngay lúc này, ở miền Bắc và Trung, một vài cải tổ với mục đích giới thiệu và phát triển chương trình giáo dục cũng được Pháp thực hành. Tháng 7/1886, Paul Bert ký quyết nghị ra đời Bắc Kỳ hàn lâm viện, sở bộ tại hà nội để lôi kéo những sĩ cu li, thân sĩ vào hội nhằm truyền bá tư tưởng, học thuật Pháp ở miền Bắc.
Tiếp đó, Paul Bert cho thành lập một trường tôn thất dành riêng cho việc giảng dạy tiếng Pháp cho con em hoàng thất và quan lại Huế. thời điểm này, ở hn chỉ có một trường tiểu học cơ mà một năm tiếp theo, đã có hệ thống trường Pháp - Việt gồm chín trường tiểu học cho nam sinh, bốn trường tiểu học cho nữ sinh.
Năm 1900, tp hà nội có 15 trường tiểu học; thành phố hải phòng năm trường; Nam Định bốn trường; TP. Thanh Hóa, Vinh, Huế, mỗi nơi có hai trường; Hội An và Nha Trang mỗi nơi một trường.
 |
| Các cô cậu học sinh hn đầu thế kỷ 20. Ảnh tư liệu |
Tỷ lệ học trò bỏ học rất cao
Năm 1917, chương trình học chính Pháp - Việt được thiết lập trên toàn cõi Đông Dương nhằm xóa bỏ nền giáo dục cũ và đồng nhất giáo dục bản xứ. Một chỉ dụ của vua nhà Nguyễn hồi bấy giờ đã huỷ bỏ hoàn toàn trường chữ Nho và thay vào đấy là h.thống trường Pháp - Việt.
Chương trình tiểu học Pháp bản xứ chia làm năm lớp: lớp đồng ấu cho học sinh 7 tuổi; lớp dự tính 8 tuổi; lớp ba 9 tuổi, lớp nhì 10 tuổi và lớp nhất 11 tuổi. học trò lớp nhì lên lớp nhất phải làm bài thi gồm phần viết chính tả và luận Pháp văn cùng ba bài thi vấn đáp.
Bậc tiểu học theo chương trình Pháp - Việt lúc đó rất nặng và khó. đơn cử lớp đồng ấu phải học 11 môn như luận lý (morale), thể thao, tiếng Việt, tiếng Pháp, học số và mạng lưới hệ thống mét, địa lí, chữ Nho… Chương trình lớp nhất sơ học (theo chuỗi hệ thống trường Pháp) phải học đủ 15 môn toàn bằng tiếng Pháp.
Việc học quá tải nên các học sinh tại ba lớp chót của tiểu học bỏ rất là nhiều. Một báo cáo - thống kê năm 1923 tại ba miền Bắc, Trung, Nam cho chúng ta thấy tổng số học trò lớp đồng ấu là 90.000 (trong tổng số 187.000) thì lớp nhì và nhất chỉ có 17.000.
Năm 1924, Pháp bắt buộc điều chỉnh bậc học này bởi thấy được học sinh không thâu lượm được kiến thức kiên cố, rút cục sẽ ko hiểu biết cả tiếng mẹ đẻ lẫn tiếng Pháp. lúc đó, lớp nhì được chia thành lớp nhì năm thứ nhất và lớp nhì năm hai nên bậc tiểu học có sáu lớp.
Trong ba lớp đầu của bậc này (còn gọi là bậc sơ học) sẽ dạy bằng chữ quốc ngữ, đến những năm cuối tiểu học sẽ dùng tiếng Pháp. Song, chương trình tiểu học càng dài, càng gian nan tạo lên rào chắn lớn cho học trò. bình quân cứ 40 em học lớp đồng ấu thì chỉ còn một em đậu bằng tốt nghiệp Pháp - Việt.
Những năm tiếp theo, kéo dài đến trước cách mệnh tháng Tám 1945, hệ thống giáo dục Pháp - Việt không đang có nhiều thay đổi về tầm vóc, cơ chế.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét