- "Rơi rụng" nhân kiệt Olympic
"Rơi rụng" nhân kiệt Olympic
-
"Rơi rụng" thiên tài Olympic
Phóng viên: Học sinh đất nước việt nam đi thi Olympic quốc tế thường đoạt được cực nhiều huy chương vàng, bạc. tuy nhưng, thành quả khoa học của đất nước việt nam rất khiêm tốn. Ông nghĩ sao về điều này?
- TS Đỗ Quang Yên: Tôi cũng nghĩ là học trò việt nam nhiều người có phẩm chất tốt. tại cấp độ phổ thông, thầy giáo của tất cả chúng ta tương đối tốt nên nhiều em học sinh được huấn luyện căn bản và bồi bổ tri thức đủ đầy, từ nền chung khá vững này, các đội tuyển thi Olympic thường có kết quả cao. nhưng, qua cấp phổ thông thì tất cả chúng ta thiếu các thầy cô giỏi. Thầy cô giỏi ở đây ko có nghĩa đơn giản là thầy giáo giỏi tại các trường đại học hay viện nghiên cứu mà là các giáo sư và chuyên gia đầu ngành đang tìm hiểu và lớn mạnh những hướng đi mới nhất, cấp thiết nhất trong các mảng trọng yếu của khoa học. nhiều học sinh, sinh viên của chúng ta cần được học và làm việc với nhiều giáo sư và chuyên gia như thế để có cơ hội phát triển tài năng và sự nghiệp khoa học - công nghệ.
Vì tất cả chúng ta thiếu thầy cô giỏi nên các người tài giỏi trẻ ở trong nước đa số là không phát triển được các đối với tiềm lực, thậm chí còn thui chột. Từ đó làm cho việc thế hệ sau vẫn thiếu thầy giỏi, cứ như thế, vòng loanh quanh này lặp lại, cuối cùng hàng ngũ làm khoa học - công nghệ của tất cả chúng ta vừa mỏng vừa thiếu người giỏi. nhiều cụ vẫn dạy là "không thầy đố mày làm nên", hiểu theo nghĩa rộng ở cấp độ tìm hiểu khoa học - công nghệ thì thành ngữ này mô tả chính xác câu chuyện trên.
Tại sao lại thiếu thầy cô giỏi, vì người tài của tất cả chúng ta tương đối nhiều?
- Theo tôi, căn nguyên sâu xa là do việc phát triển khoa học - công nghệ của tất cả chúng ta chưa thể được chính phủ - nhà nước quan tâm đầu cơ xứng đáng. Để có nền khoa học - công nghệ lớn mạnh, chúng mình cần bạo dạn "chiêu hiền đãi sĩ". Chiêu hiền bằng cách mời các giáo sư chuyên gia số 1 thế giới tại các mảng (không nhất thiết là người Việt) đến đất nước việt nam lâu dài để làm việc, tham dự tập huấn và trả công đãi ngộ xứng đáng. Đãi sĩ bằng cách tạo thể chế đặc biệt để các người làm khoa học - công nghệ ở trong nước có lương thuởng cao đối với mặt bằng chung của xã hội, đ.biệt là các người trẻ, giúp họ chú tâm vào việc làm để phát triển cơ nghiệp khoa học.
Học sinh Trường THPT Hùng Vương (TP HCM) trong giờ thử nghiệm Ảnh: TẤN THẠNH
Tôi chỉ nói đơn thuần như là việc tại ta, nhiều tấn sĩ trẻ đang làm việc ở những trường ĐH/viện tìm hiểu thậm chí còn nhận lương thấp hơn cả các người làm mướn việc đơn thuần ko cần đào tạo chuyên môn gì đ/biệt mà có thâm niên cao. Chính vì vậy, tôi nghĩ tối thiểu với cấp độ ĐH trở lên thì nên có quy chế riêng, ví dụ như bỏ ngay việc tăng bậc lương theo thâm niên mà phải dựa theo đóng góp khoa học/đào tạo hằng năm và người trẻ có trình độ được trả lương xứng đáng chứ ko phải chờ đến lượt.
Bên cạnh đó, cần mạnh tay đầu cơ nâng cấp tiền đề vật chất và điều kiện nghiên cứu/thiết bị khoa học, trợ giúp những giá thành khoa học và trao quyền tự chủ cho những nhà khoa học - công nghệ và những trường ĐH/viện nghiên cứu, đ-biệt là nhiều nhà khoa học - công nghệ trẻ. Theo tôi hiểu thì cho đến giờ vẫn chưa đang có nhiều bứt phá trong những vấn đề này.
Vì sao các anh kiệt trẻ phần lớn chọn con đường đi du học ở nước ngoài và tiếp theo tại lại nước ngoài công tác chứ ít trở về đất nước việt nam?
- Làm khoa học - công nghệ là công việc khổ cực mà lương thuởng lại thấp đối với mặt bằng chung, ở nước ngoài cũng tương tự như tại đất nước việt nam. tuy vậy, tại nhiều nước phát triển, nhiều người làm khoa học thuần túy tốt dù không khá giả thế nhưng nhìn chung vẫn đủ sống và lo được cho g.đình. Còn ở đất nước việt nam, theo tôi hiểu, đây là vấn đề trắc trở. Việc nhiều em ra nước ngoài học hỏi là việc tốt vì như đã nói tại trên, tất cả chúng ta thiếu những thầy cô giỏi. Tôi xin nói tí teo là trong cực nhiều ngành khoa học, sau khi tốt nghiệp tiến sĩ thì vẫn chỉ mới bắt đầu vào nghề và tiếp đến lâu năm, họ phải tìm kiếm thời cơ để được làm việc, học hỏi từ những giáo sư đầu ngành rồi mới đủ triển vọng tự lập. Sau lúc đi học, tới công sở một khoảng thời gian, đông đảo các em đã có công việc và địa điểm khoa học - công nghệ ổn định, thường là ổn định cả g/đình, rất là khó để bỏ ngang về trong khi tại nhà thì ko có gì bảo đảm sau này. Chưa có chủ trương, thể chế nào cho nhiều người như thế, cơ hội tìm ra công việc phù hợp chuyên môn cũng không có rất nhiều, nếu có thì mức đãi ngộ thường là quá thấp so với mặt bằng chung của xã hội.
Cũng đang có nhiều tình cảnh ko làm khoa học - công nghệ nữa mà chuyển sang làm việc cho tư nhân ở lĩnh vực khác, ngay cả tại nhiều hoàn cảnh này thì ở nước ngoài cũng có nhiều cơ hội hơn. Còn nhiều hoàn cảnh tình huống đến trường khi đã có vị trí công tác tại nhà rồi thì theo tôi hiểu, đại đa số là trở về ngay sau lúc tốt nghiệp. thế nhưng, những lúc cũng gặp khó khăn trong việc giữ mối quan hệmqh nghiên cứu cũ với thầy hướng dẫn và đối tượng hợp tác viên cũ. tổn phí đi lại/mời hiệp tác viên quá lớn so với tiền lương của họ và việc này ảnh hưởng nhiều đến việc làm tìm hiểu, đ/biệt vì anh chị mới tốt nghiệp tiến sĩ đa phần vẫn chưa đủ khả năng tự lập tìm hiểu.
Để khắc phục được bài toán này quả thật là rất là khó, bên cạnh việc "chiêu hiền đãi sĩ" như đã nói tại trên, tôi nghĩ cần có nhiều nghiên cứu thêm bởi những nhà hoạch định chính sách học hỏi từ các nước đã thành công.
Ở đất nước việt nam, vô cùng nhiều tài năng sau lúc đi du học thì trở về nước tuy nhiên chưa kịp cống hiến, họ lại chọn cách ra nước ngoài. Có phải điều kiện cũng giống như chính sách công tác tại nước ta đã kìm hãm sự lớn mạnh khiến họ phải ra đi?
- Tôi ko rõ số liệu - thông số về những hào kiệt trẻ đã quay lại rồi lại ra đi. Nếu phải đoán thì tôi nghĩ đa phần là căn nguyên về điều kiện kinh tế. Vật chất quyết định ý thức. Nếu như chúng ta trả lương cao cho các người làm khoa học - công nghệ và trợ giúp - hỗ trợ tổn phí tìm hiểu khoa học - công nghệ như là cải tạo dụng cụ máy móc tiền đề vật chất hoặc mời hiệp tác viên… tự tự khắc sẽ có nhiều người giỏi muốn về. khi lượng đủ sẽ có sự đổi thay về chất, lúc đang có nhiều người giỏi công tác với nhau, họ sẽ tạo thành động lực để cải tạo chủ trương làm việc.
Có một ví dụ đơn thuần để chúng ta so sánh: những câu lạc bộ bóng đá số 1 bao giờ cũng muốn mua được siêu sao, những tập huấn viên số 1 (và chi phí bao giờ cũng rất đắt). mặc dù thế bên cạnh đó, họ vẫn muốn tự huấn luyện và dụ dỗ những tài năng trẻ về với hi vọng là họ sẽ phát triển trở lên thành siêu sao trong tương lai.
Đối với đất nước việt nam, ở bên việc hưởng các thành tựu tìm hiểu của các siêu sao khoa học này, tất cả chúng ta còn được họ đào tạo giúp cho một hàng ngũ trẻ anh tài, ngoài vai trò là thỏi nam châm hấp dẫn được người giỏi quay lại.
Theo tôi, việc đầu tư vốn mạnh tay rất cần thiết. Tôi được biết thời nay, nhà nước đang muốn phát triển môi trường cho nhiều đơn vị khởi nghiệp và bắt đầu chuẩn bị cho cách mạng công nghiệp 4.0. Cái gốc vẫn là phải có nền khoa học tiến bộ làm nền tảng cho các hướng lớn mạnh này. tại Mỹ có nhiều đơn vị khởi nghiệp thành công tùy thuộc một kết quả tìm hiểu khoa học - công nghệ tại một trường đh hay viện tìm hiểu lớn và họ thương mại hóa kết quả là này, một ví dụ sinh động là Google được ra đời nhờ kết quả tìm hiểu về thuật toán - giải thuật tìm kiếm tại Stanford.
Vì tất cả chúng ta thiếu thầy cô giỏi nên những tuấn kiệt trẻ ở bên trong nước đại đa số là ko phát triển được những đối với tiềm năng, thậm chí còn thui chột. Từ đó khiến cho việc thế hệ sau vẫn thiếu thầy giỏi, cứ như thế, vòng lòng vòng này lặp lại, cuối cùng hàng ngũ làm khoa học của chúng ta vừa mỏng vừa thiếu người giỏi.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét