Thứ Hai, 11 tháng 9, 2017

Bồi hồi đọc lại "Tôi đi học" của Thanh Tịnh

  • Lễ khai trường với học trò là trung tâm
  • Bí thư Thành ủy đánh trống khai học ở trường Lê Hồng Phong
  • Lễ khai trường được "quẩy" hết mình
  • Lễ khai giảng với học sinh là trung tâm

    Lễ khai giảng với học trò là trung tâm

  • Bí thư Thành ủy đánh trống khai giảng tại trường Lê Hồng Phong

    Bí thư Thành ủy đánh trống khai trường tại trường Lê Hồng Phong

  • Lễ khai học với học sinh là trung tâm

    Lễ khai trường với học trò là trung tâm

  • Bí thư Thành ủy đánh trống khai trường ở trường Lê Hồng Phong

  • Lễ khai học được "quẩy" hết mình

"Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có nhiều đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường.

Tôi chẳng thể nào quên được những cảm giác thanh khiết ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời thoáng khí.

Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi ko nhớ hết. dù thế mỗi lần thấy mấy em nhỏ e dè núp dưới nón mẹ lần trước hết đi học, lòng tôi lại tưng bừng rộn ràng.

Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên cung đường làng dài và hẹp. cung đường này tôi đã quen qua lại lắm lần, tuy nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. khung cảnh xung quanh tôi đều đổi thay, vì chính lòng tôi đang có sự đổi thay lớn: bữa nay tôi đi học.

Tôi ko lội qua sông thả diều như thằng Quý và ko ra đồng nô hò như thằng Sơn nữa.

Trong chiếc áo vải dù đen dài tôi cảm giác thấy mình trang trọng và đứng đắn.

Dọc đường tôi thấy mấy cậu nhỏ trạc bằng tôi, quần áo tinh tươm, nhí nhảnh gọi tên nhau hay trao sách vở cho nhau xem mà tôi thèm. Hai quyển vở mới đang ở trên tay tôi đã bắt đầu thấy nặng. Tôi bặm tay ghì thật chặt, nhưng một quyển vở cũng chì ra và chênh đầu chúi xuống đất. Tôi xóc lên và nắm lại cẩn trọng. Mấy cậu đi trước sách vở thiệt các lại kèm cả bút thước nữa. tuy nhiên mấy cậu không để lộ vẻ trở ngại gì hết.

Tôi muốn thử sức mình nên nhìn mẹ tôi:

- Mẹ đưa bút thước cho con cầm.

Mẹ tôi cúi đầu nhìn tôi với cặp mắt thật âu yếm:

- Thôi để mẹ nắm cũng được.

Tôi có ngay cái ý kiến - quan điểm vừa non nớt vừa ngây thơ này: chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước.

Ý nghĩ thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhõm như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.

Trước sân trường làng Mỹ Lý đầy đặc cả người. Người nào quần áo cũng sạch sẽ, bộ mặt cũng tươi vui và sáng sủa.

Trước đó mấy hôm, khi đi ngang làng Hòa An bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé trường một lần.

Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi xung quanh những lớp để nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi ko có cảm tưởng gì khác là nhà trường cao ráo sạch sẽ hơn những nhà trong làng.

Nhưng lần này lại khác. trước mặt tôi, trường Mỹ Lý vừa xinh đẹp vừa tôn nghiêm như cái đình Hòa Ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn nhiều buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.

Cũng như tôi, mấy cậu học sinh mới bở ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nữa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim con đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, thế nhưng còn ngập dừng e sợ. Họ thèm vụng và thoả ước thầm được như nhiều học trò cũ, biết lớp, biết thầy để khỏi phải ngại ngùng trong cảnh lạ.

Sau một hồi trống thúc vang lừng cả lòng tôi, mấy người học trò cũ đến sắp hàng dưới hiên rồi đi vào lớp. xung quanh các cậu bé lề mề lúng túng như tôi cả. những cậu ko đi. nhiều cậu chỉ theo sức mạnh kéo dìu những cậu tới trước. Nói những cậu ko đứng lại càng đúng hơn nữa. Vì hai chân các cậu cứ dềnh dang mãi. Hết co lên một chân, những cậu lại xoạc mạnh như đá một quả banh tưởng tượng. Chính thời điểm này toàn thân những cậu cũng đang run run theo nhịp bước rộn ràng trong nhiều lớp.

Ông đốc trường Mỹ Lý cho gọi mấy cậu học trò mới đứng lên trước lớp ba. Trường làng nhỏ nên không có phòng riêng của ông đốc. trong dịp ông đọc tên từng người, tôi cảm giác như quả tim tôi dừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đang đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên, tôi tự nhiên giật mình và lúng túng. Sau khi đọc xong mấy mươi tên đã viết sẵn trên mảnh giấy lớn, ông đốc nhìn chúng tôi nói sẽ:

- Thế là nhiều em đã vào lớp năm. nhiều em phải tìm mọi cách học để thầy mẹ được làm ơn, và để thầy dạy chúng em được sung sướng. nhiều em đã nghe chưa? (Các em đều nghe dù vậy không em nào dám giải đáp. Cũng may đã có tiếng dạ rang của phụ huynh đáp lại).

Ông đốc nhìn chúng tôi với cặp mắt phúc hậu và cảm động. Mấy cậu học sinh lớp ba cũng đua nhau quay đầu nhìn ra. Và ngoài đường cũng có mấy người đứng dừng lại để nhìn trực tiếp vào. Trong nhiều giây lát này phía chúng tôi được người ta nhìn ngắm lớn hơn hết. thế nên đã lúng túng phía chúng tôi càng lúng túng hơn.

Ông đốc lấy cặp kính màu trắng xuống rồi nói:

- Thôi, các em đứng đây sắp hàng để vào lớp học.

Tôi cảm giác thấy sau lưng tôi có một bàn tay hiền hòa đẩy tôi tới trước. thế nhưng người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ. không giữ được chéo áo hay cáng tay của người thân, vài ba cậu đã từ từ bước lên đứng dưới hiên lớp. nhiều cậu lủng lẻo nhìn ra sân, nơi mà nhiều người thân đang nhìn các cậu với cặp mắt quyến luyến. Một cậu đứng đầu ôm mặt khóc. Tôi bất giác quay lưng lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi tức tưởi khóc theo. Tôi nghe sau lưng tôi, trong đám học sinh mới, vài tiếng thút thít đang ngập ngừng trong cổ. Một bàn tay quen nhẹ vuốt mái tóc tôi.

Ông đốc bền chí chờ về chúng tôi.

- các em đừng khóc. Trưa này các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai các em lại được nghỉ cả ngày nữa.

Sau khi thấy hai mươi tám cậu học trò gần hàng đều đặn dưới hiên trường, ông đốc liền ra dấu cho chúng tôi vào lớp năm. Một thầy trẻ tuổi, khuân mặt nhân hậu, đang đón chúng tôi vào cửa lớp. Trong thời thơ ấu tôi chưa bao giờ xa mẹ tôi như lần này. Tôi cũng lấy làm lạ vì có nhũng hôm đi picnic suốt cả ngày với chúng bạn tại đồng làng Lệ Xá, lòng tôi vẫn ko cảm nhận thấy xa nhà hay xa mẹ tôi chút nào hết.

Một mùi hương lạ xông lên trong lớp. Trông hình gì treo trên tường tôi cũng thấy lạ và hay hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi ngồi rất thận trọng rồi tự nhiên nhận là vật riêng của mình. Tôi nhìn người bạn tí hon ngồi bên tôi, một người bạn tôi chưa hề biết, nhưng lòng tôi vẫn không cảm thấy sự xa lạ chút nào. Sự bịn rịn ấy tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin là có thật. Một con chim con liệng đến đứng trên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng e dè rồi vỗ cánh bay cao.

Tôi đưa mắt thèm thuồng nhìn theo cánh chim. Một kỷ niệm cũ đi bẫy chim giữa cánh đồng lúa bay trên bờ sông Viêm sống lại đầy dẫy trong trí tôi.

Nhưng những tiếng phấn của thầy tôi gạch mạnh trên bảng đen đã đưa tôi về cảnh thật. Tôi vòng tay lên bàn chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm đọc: Bài tập viết: Tôi đi học"

Thanh tịnh (1911-1988) quê tại ngoại ô thành phố Huế, tên khai sinh là Trần Văn Ninh, lên 6 tuổi được đổi là Trần Thanh tịnh. Thanh tịnh học tiểu học và trung học tại Huế, từ những năm 1933 bắt đầu tới công sở nghề chỉ dẫn viên văn hóa - du lịch rồi vào nghề dạy học. Đây cũng là thời gian ông bắt đầu sáng tác văn chương.

Trong cơ đồ sáng tác của mình, Thanh tịnh đã có nhiều đóng góp trên nhiều lĩnh vực: truyện ngắn, truyện dài, thơ, ca dao, bút kí văn chương... Truyện ngắn "Tôi đi học' được in trong tập truyện Quê mẹ xuất bản năm 1941 và được đua vào sách giáo khoa ngữ văn lớp 8 thời nay.

NLĐO

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét