Giáo sư, nhà giáo nhân dân Nguyễn Lân Dũng san sẻ ý kiến - quan điểm về dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã được Bộ GD & ĐT và huấn luyện lấy ý kiến.
Chúng ta biết cuộc cách mệnh công nghệ lần trước nhất gắn với công cuộc cơ khí hoá máy chạy bằng thủy lực và hơi nước. Cuộc cách mạng k.thuật lần thứ hai gắn với đg cơ điện và dây chuyền s-xuất một loạt. Cuộc cách mạng k.thuật lần thứ ba là kỷ nguyên máy tính và auto hóa.
Cuộc cách mạng k.thuật lần thứ 4 (cách mạng 4.0) mà cả thế giới đang sôi động hiện nay là về s.x thông minh sáng dạ dựa vào thành quả bước tiến trong những mảng: trí tuệ nhân tạo, trên thực tế ảo, mạng điện thoại, Internet vạn vật, điện toán đám mây, máy móc tự động… với nền móng là những sức bật của kỹ thuật số.
 |
| GS. NGND Nguyễn Lân Dũng. |
Khái niệm "công nghiệp 4.0" được đưa ra vào năm 2011 ở Hội chợ Hannover, giới thiệu những dự kiến của chương trình công nghiệp 4.0 của nước Đức. Tiếp đó, Mỹ ra Chiến lược quốc gia về sản xuất hiện đại cho ba thập kỷ tới; Pháp có Bộ mặt mới của công nghiệp nước Pháp; Hàn Quốc có Chương trình tăng trưởng phát triển của Hàn Quốc trong tương lai; Trung Quốc là Sản xuất tại Trung Quốc năm 2025; Nhật Bản là Xã hội thông minh sáng dạ 5.0…
Cách mạng công nghiệp 4.0 với công đoạn toan tính được làm trên không gian số và kết quả là suy tính này được trả lại chuyên dụng cho s-xuất trong thế giới các thực thể. Đây là đổi thay căn bản về cách thức sx của con người, sản xuất được điều khiển và trợ giúp quyết định từ không gian số.
Chẳng hạn trong mảng trí tuệ nhân tạo, ngành học máy (machine learning) nhằm làm cho máy có thể tự học để nâng cao trình độ hành động. Học máy là việc phân tích - tìm hiểu những tập tin tức ngày càng lớn và phức tạp để đặt ra các quyết định hành động. Thí dụ đấy là các quyết định khi chương trình AlphaGo của Google đánh thắng vô địch cờ Vây; là quyết định trong các phần mềm dịch từ ngôn ngữ này qua ngôn ngữ khác hay các phần mềm nhận biết tiếng nói con người; là những quyết định chẩn đoán bệnh của hãng IBM…
Gần đây việc số hoá trong sinh vật học phân tử đã trở nên dễ dàng với giá cực rẻ hơn cực nhiều. Một hệ gene có thể được số hóa trong vài giờ với mức giá thấp hơn 1.000 USD.
Lĩnh vực Tin - sinh học - dựa vào nhiều phương pháp của học máy để phân tích nguồn thông tin dữ liệu sinh vật học khổng lồ nhằm khám phá tinh thông - hiểu biết về sự sống đang góp một phần vào các tiến bộ của công nghệ sinh học, mở ra nhiều triển vọng cho y khoa và nông nghiệp. Công nghệ nano cũng có nhiều chuyển mình lời hứa hẹn tùy vào phương tiện kỹ thuật số.
Nhẽ nào cuộc cách mạng vĩ đại này ko liên quan gì đến công cuộc đổi mới toàn diện và triệt để giáo dục nước nhà mà trước mắt là việc xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể?
Chúng ta đừng quên trên 200.000 cử nhân, kỹ sư đang chưa tìm thấy công việc. Rất đông sinh viên hoặc học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông đang khoác áo GrabBike hay UberMOTO. Với điện thoại cảm ứng, các em đã đánh bại những bác xe ôm truyền thống đang áp dụng nhiều loại ĐT thông minh cũ kỹ. Đấy chỉ là một chuyện rất nhỏ.
Nhìn ra nước ngoài ta thấy Tập đoàn sx Foxconn của Taiwan, nhà cung cấp chính của Apple, đã mua hàng nghìn người máy để làm việc. Chỉ trong năm 2016, họ đã thay thế 60.000 công nhân trong những nhà máy. Trong sau này sắp, đơn vị tổ chức dự báo sẽ triển khai một triệu robot.
Ở đất nước việt nam theo thông số báo cáo - thống kê của trang web công việc Vietnamworks, số lượng công việc ngành phương tiện kỹ thuật thông tin được đăng tải trên website tuyển dụng này đã tăng từ 6.142 năm 2012 lên 9.846 công việc (năm 2013) và đạt tổng số lượng 14.997 vào năm 2016 này. Như vậy là chỉ trong 4 năm, nhu cầu công việc ngành k-thuật thông tin dữ liệu đã gia tăng tới 2,44 lần.
Không thể nào có nền kinh tế 4.0 dựa trên nền móng khoa học công nghệ cổ hủ. chưa thể nào có nền khoa học - công nghệ k/thuật lớn mạnh dựa theo nền móng giáo dục, huấn luyện cổ hủ. Cuộc cách mạng công nghiệp mới ngày nay tạo nên những thời cơ ngang nhau trên phạm vi toàn cầu. Điều quan trọng nhất là ai nắm bắt được cơ hội sớm thì sẽ thành công cao hơn.
Nền giáo dục, huấn luyện của chúng mình hiện có cổ hủ hay không, đích thật đang là một bài toán lớn cần chính trực bàn bạc.
Về giáo dục đại học thì rõ ràng sinh viên ngày nay đang có nhiều thời cơ tiếp cận, tích lũy, sàng lọc cái mới, cái hay, có nhiều thời cơ để trở thành sinh viên khắp thế giới. Phần thưởng cuối cùng ko còn là chứng chỉ trên thủ tục nữa mà là bằng cấp theo nghĩa mở mang, luận bàn kiến thức, sáng tạo, giá trị đóng góp cho xã hội.
Giáo dục phổ thông phải chuẩn bị ra sao cho một bước tiếp đến tại bậc đại học đang đổi thay về chất và thị trường lao động bao la tuy thế cần đòi hỏi chất lượng cao? Doanh nghiệp nói riêng và thị trường nhìn chung có nhu cầu như cỡ nào thì sinh viên sẽ hướng tới tìm học những nơi đáp ứng được nhu cầu đó. Các đại học, cao đẳng ko đáp ứng được có nhu cầu thị trường của thế kỷ công nghiệp 4.0 sẽ không có sinh viên.
Theo tôi thời nay tất cả chúng ta không cần giống như Hàn Quốc lúc lúc đầu dạy học trò hoàn toàn bằng sách giáo khoa dịch của Nhật Bản, mặc dù vậy chương trình giáo dục phổ thông tổng thể nhất thiết chẳng thể chẳng giống ai trên thế giới.
Về phần mình tôi thấy, 6 bẩm chất và 10 trình độ chủ chốt trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, sao mà khó nhớ thế và không hiểu bằng cách nào để có thể đạt được ở từng học trò chúng mình. Kinh nghiệm lúc thảo luận với thầy trò nhiều trường trung học, tôi thấy dễ nhớ nhất và cần thiết nhất nên là: hiếu đức, hiếu học, mạnh khoẻ và thành đạt.
Có hiếu nghĩa, hiếu học mới có thể trở lên thành con ngoan, trò giỏi. hiếu hạnh không chỉ những là yêu dấu cha mẹ, ông bà, mà còn cần quý trọng thầy, cô và biết ơn nhiều người đã hiến dâng để cho mình có cuộc sống an bình bữa nay. Hiếu học là biết học cho chính mình, cho mai sau của mình và học các gì đáp ứng được cho nền công nghiệp 4.0.
Sức khỏe còn quý hơn vàng, ngoài sức khoẻ vật chất còn cần rèn luyện sức khoẻ ý thức, nâng cao triển vọng thụ cảm âm nhạc, hội họa, văn chương…
Thành đạt không phải ở nhiều tấm bằng mà chính là đáp ứng được đề nghị của xã hội. Việc tích hợp trong các môn học và việc dạy nghề nên có đổi thay về chất.
Về huấn luyện, theo tôi nên đi theo hai hướng. Một là đáp ứng được cho nhiều nhà máy, những đơn vị công nghiệp (để họ không phải đào tạo lại). Hai là phục vụ cho cơ đồ lớn mạnh nông nghiệp phương tiện kỹ thuật cao. Chương trình Sinh ra từ làng của Đài truyền hình đất nước việt nam, với tấm gương của nhiều tỷ phú trẻ nông thôn chắc là còn cuốn hút gấp các lần đối với các bài giảng chung chung về k/thuật nông nghiệp.
Các chương trình bộ môn nên giao cho hội khoa học - công nghệ chuyên ngành triển khai xây dựng dưới sự chỉ đạo của Bộ. Về môn Giáo dục Quốc phòng, nên nghe ý kiến của tất cả trường, là đơn vị chịu trách nhiệm dạy chú ý hơn thành từng đợt chứ không học rải rác trong từng tuần.
Về các môn học, tôi xin nhắc lại là nên xem việc Toán - Tin chiếm 200 tiết trong lúc Lý - Hoá - Sinh cả ba môn chỉ có 140 tiết thì liệu có đích đáng hay không. Có nước nào tích hợp Lý với Hóa với Sinh hay không?
Bộ không nên biên tập Sách giáo khoa mà chỉ cần dành công sức để xét duyệt nội dung nhiều bộ sách giáo khoa mà thôi.
Việc cho học sinh tự chọn môn học tại lớp 11 và 12 là bất khả thi và ko hợp lý.
Đề nghị chỉ nên phân bốn ban Toán Lý, Hóa Sinh, Xã hội và Quản trị KD, để bắt đầu chuẩn bị cho việc học tiếp hoặc rẽ ngang sang học nghề, tự tìm công việc.
Một lần nữa tôi mong muốn được Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể không đứng ngoài cuộc cách mệnh k/thuật 4.0.
GS Nguyễn Lân Dũng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét