Điều lạ thường của giáo dục ĐH là dù rằng các trường kêu gọi được trao thêm quyền tự chủ và giới lãnh đạo, trong các phát biểu của họ, luôn tán đồng việc giao quyền tự chủ tuy nhiên cho đến nay, mới chỉ có 14 trường đại học công có đề án tự chủ và được phê chuẩn. Theo đó, những trường sẽ không nhận ngân quỹ chi luôn luôn từ chính phủ mà sẽ tự hạch toán chi thu. gần 180 trường công còn lại thì sao? tại vì sao họ còn ngần ngại?
Vẫn do dự tự chủ
Đã có tương đối nhiều ý kiến - quan điểm nêu lên một trên thực tế là cho đến nay, lúc nói tới tự chủ, tất cả chúng ta mới chỉ chủ yếu nói tới tự chủ về tài chính, mà bản chất là giảm nguồn chi từ ngân quỹ và để nhiều trường công xoay trở quản lý trong chủ trương chính sách thị trường. Tự chủ tài chính có nghĩa là những trường được tự xác minh mức thu, không bị limited trong quy định của nhà nước và được tự tiến hành xây dựng tiêu chí chi. Còn tự chủ trong hoạt động chuyên ngành và với việc bổ dụng nhân sự lãnh đạo thì cho tới nay gần như vẫn bất động. Nói "hầu như" là vì cũng cần thừa nhận một số bước đột phá trong việc nhiều trường công thời nay có thể chủ động hơn đối với trước kia với việc tiến hành xây dựng chương trình tập huấn và sử dụng nhân sự trong trường mặc dù thế mức độ tự chủ của nhiều trường cho tới nay vẫn chưa chạm tới được những vấn đề then chốt khả dĩ quyết định thành bại của nhà trường.
Sinh viên nộp học phí tại một trường đại học Ảnh: Tấn Thạnh
Đó có thể là nguyên nhân hình thành lên sự ngần ngại của một vài trường. Chẳng khác gì chúng mình trói chân họ lại và bảo: "Chạy đi! Cứ chạy hết tốc lực vào!", "Nhìn ra ngoài mà xem người ta chạy nhanh như thế nào kia kìa!".
Tự chủ ngân sách hiểu theo cách mà đất nước việt nam đang hiểu là đặt nhiều trường công vào chủ trương chính sách thị trường và buộc họ phải đối đầu để tồn ở. Họ phải đối chọi với nhiều trường công khác trong mạng lưới hệ thống, với nhiều trường tư, đ.biệt là với các trường có y.tố nước ngoài, để giành sinh viên và để tồn tại. cạnh tranh là một điều tốt cho cả chuỗi hệ thống vì là động lực kích thích phát triển. nhiều trường đại học cũng không ra ngoài quy luật này. bài toán là, cạnh tranh trên quy tắc Khách quan sẽ kích thích sự ưu tú, trái lại nó có thể hình thành lên các hiệu ứng tiêu cực mà người làm cơ chế cần dự tiên đoán.
Cạnh tranh có Khách quan?
Vậy ngày nay những trường đh của chúng ta có đang cạnh tranh Công bằng hay ko? Và chúng ta coi xét sự Khách quan trên cơ sở nào?
Giữa những trường công với nhau, Công bằng ko có tức thị nhiều trường được cấp một con số kinh phí như nhau hay định mức giống nhau. nguyên cớ là vì xét về mặt lý thuyết, trường công thực thi những nhiệm vụ chính phủ - nhà nước giao cho và kinh phí phải tùy thuộc vào tầm vóc, mức độ ưu tiên của các trách nhiệm trong từng công đoạn. Ví dụ như giai đoạn trước đây, cần có tương đối nhiều giáo viên và vì nghề giáo lương thuởng không mấy hấp dẫn nên chính phủ - nhà nước cấp bù kinh phí cho nhiều trường sư phạm để sinh viên không phải đóng học phí. Nhờ cơ chế đó mà trường sư phạm đã hấp dẫn được một lượng người học đáng kể, làm cho hiện trạng hiện nay là mất cân bằng ngiêm trọng thừa mà chính phủ vẫn chưa kịp thời điều chỉnh.
Tuy vậy, ngoài nhiều chú trọng đó thì những trường công cần được bình đẳng về chủ trương. ý tưởng "trao" quyền tự chủ tùy thuộc chừng độ "phát triển" của từng trường thực ra chỉ là tấm bình phong cho thể chế "xin - cho". chúng ta có thể có thể hiểu được e ngại của các người làm điều hành chính phủ về việc mở rộng thêm tự chủ dẫn tới không được kiểm kiểm tra thế nhưng điều này không thể biện minh cho việc trường này thì được chừng độ tự chủ cao hơn trường kia trên tài sở đánh giá và chấp nhận của đơn vị làm việc thẩm quyền.
Các trường công cần phải được tự chủ ở chừng độ như nhau, nhất là phải thực thi một nghĩa vụ giải trình với một thể chế giống nhau và ở một chừng độ nghiêm ngặt như nhau. Chỉ trên tài sở đó mới có đối nghịch Công bằng.
Giữa trường công và trường tư thời nay, sự đối nghịch ko đích thật Công bằng. Trường công dù cho ko nhận ngân quỹ chi thường xuyên vẫn tiếp tục được bao cấp cơ sở vật chất và đầu tư tiến hành xây dựng cơ bản, thành thử nếu thu cùng một mức học phí và cung cấp cùng một chất lượng dịch vụ so với trường tư thì đó là đối lập công cốc bằng. Bù lại, trường tư có một lợi thế rất là quan trọng mà những trường công không thể sánh được, là họ có thể chọn lựa (và sa thải) hiệu trưởng. dù rằng quyền này bị bất cập tương đối nhiều bởi các quy định điều khiển vận hành nhà nước tuy vậy nhìn chung, trường tư có thẩm quyền khá lớn trong việc quyết định nhân sự lãnh đạo của trường.
Cả những trường công lẫn nhiều trường tư việt nam hiện nay đều đang phải đối chọi với những trường có yếu tố nước ngoài như RMIT, British University Vietnam (BUV), American University in Vietnam (AUV) và gần tới là Fulbright University Vietnam (FUV). các trường này có ưu điểm về kỹ năng, Tên thương hiệu, năng lực quản lý, vốn đầu tư vốn, nhân công và thêm vào đó là tự chủ gần như hoàn toàn về hầu hết các mặt: tài chính, chuyên ngành và nhân sự lãnh đạo. Ngay cả những trường tự coi mình là một trường đại học đất nước việt nam như AUV hay FUV cũng đang xin "cơ chế đặc biệt", tức là không hoàn toàn điều khiển vận hành trong quy củ pháp lý Luật Giáo dục ĐH đất nước việt nam. lợi thế đối chọi hầu như độc nhất vô nhị của các trường đh việt nam là học phí thấp. thành ra, đã làm lên hẳn các phân đoạn thị trường khác nhau cho các loại trường này. Điều này cũng thông thường nếu như những trường trong và ngoài nước được đối lập trên một sân chơi Khách quan.
Tất nhiên, h.thống giáo dục ĐH không thể phát triển bằng cách kéo lùi các trường có yếu tố nước ngoài này lại trong một quy củ tương tự như các trường nội địa. trái lại, ko có lý do gì những trường nội địa lại chẳng thể hưởng chừng độ tự chủ mà nhiều trường này đã được hưởng.
Cần tháo gỡ cơ chế nghĩa vụ giải trình
Để tiến tới sự tự chủ mà ko gây rối loạn, rất cần có cái phanh "trách nhiệm giải trình" để cân bằng lại. Hai chủ trương chủ yếu để tiến hành thực hiện trách nhiệm giải trình là hội đồng trường và kiểm định chất lượng. Việc kiểm định uy tín đã có nhiều bứt phá rất đáng kể trong các năm qua mặc dù vậy vấn đề hội đồng trường thì vẫn dậm chân tại chỗ dù cho Bộ GD & ĐT đã có công văn thúc bách các trường từ năm ngoái. chưa thể nào tiến tới tự chủ một cách lành mạnh mà không giải quyết bài toán hội đồng trường. thành thử, để thúc đẩy chu trình này, cần có rất nhiều tìm hiểu hơn về thể chế hội đồng trường. Cần tháo gỡ chủ trương trách nhiệm giải trình để có thể xúc tiến tự chủ ở những trường đh, một điểm có thể coi là nút thắt của giáo dục ĐH việt nam thời nay.
Xem thêm:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét