Cách học để đạt điểm t��i đa phần quy luật di truyền

Nằm trong bài thi tổ hợp khoa học - công nghệ tự nhiên của kỳ thi THPT quốc gia, môn đệ chỉ có 50 phút để hoàn thiện 40 câu hỏi trắc nghiệm. Môn học này thiên về lý thuyết (câu hỏi lý thuyết chiếm hơn 60%), phần bài tập thường tọa lạc quy luật di truyền. 

Thầy giáo Thịnh Văn Nam.

Vậy xu thế đề thi nhìn chung và những dạng bài tập quy luật di truyền sẽ biến đổi như thế nào với hình thức thi trắc nghiệm năm 2016 này? Đây là câu hỏi học sinh cần có câu giải đáp, từ đó giúp định hướng việc học có trọng tâm hơn.

Những năm vừa rồi đề thi có xu thế thiên về nhiều câu hỏi có nội dung ngắn gọn, bài tập có phương pháp giải nhanh. Câu hỏi có tính đặc thù môn học và các câu cần có thông thạo trên thực tế để giải quyết.

Xu thế đề thi mới đây các dạng bài tập quy luật di truyền thay đổi tương đối nhanh chóng. Từ những dạng bài tập nặng nề câu chuyện toan tính chuyển dịch sang dạng tính toán rất nhẹ nhàng, thế nhưng lại kiểm tra được vô cùng nhiều phần tri thức.

Dạng bài 1: Học sinh cần hiểu bản tính những quá trình sinh học

Đây là bài tập vận dụng cao, không nặng nề lo liệu mà vẫn kiểm tra được tổng thể từ tri thức nền tảng đến kỹ năng phân tích - tìm hiểu tổng kết của học sinh.

Dạng bài 2: khi làm bài học sinh muốn làm nhanh mà ko bị nhầm thì phải nhuần nhuyễn các kỹ năng viết sơ đồ lai, tổng hợp nhiều phép lai...

Ví dụ 2: ở một loài thực vật, mẫu mã hoa do sự tương tác bổ sung của 2 gen không alen phân ly độc lập bên trên nhiễm sắc thể thường quy định. Biết kiểu gen (A-B-) cho kiểu hình hoa kép, các kiểu gen còn lại cho kiểu hình hoa đơn. Cho cây dị hợp 2 cặp gen tự thụ được F1 tiếp theo cho F1 giao phấn tự do với nhau cho ra đời F2. Có bấy nhiêu phép lai cho F2 với sự phân ly kiểu hình theo tỉ lệ 3 : 1?

Dạng bài 3: khi gặp dạng bài này thì sử dụng ngay công thức tính nhanh

Công thức tính nhanh là công cụ chưa thể thiếu nếu chúng mình muốn tiết kiệm cực đại khoảng thời gian lúc làm bài.

Ví dụ khi chúng ta gặp một vấn đề lai giữa hai cá thể dị hợp về hai cặp gen và một gen quy định một tính trạng, trội là hoàn toàn, thì ko cần lưu tâm là hai cặp tính trạng đó di truyền phân ly độc lập, hay nối kết, hay hoán đổi. kết quả của phép lai luôn cho kiểu hình đời sau:

Cá thể có hai tính trạng trội có tỷ lệ: 50% + tỷ lệ kiểu hình mang hai tính trạng lặn;

Cá thể có kiểu hình trội, lặn = các thể có kiểu hình lặn, trội = 25% - tỷ lệ kiểu hình mang hai tính trạng lặn.

Qua 3 dạng bài trên, có thể thấy khi học nhiều dạng bài tập phần quy luật di truyền, học trò cần có định hướng đến những bài có tiêu đề gọn ghẽ, bài tập thiên nhiều vào áp dụng tri thức nền tảng môn sinh vật học để xử lý. Mỗi dạng bài cần một phương pháp giải riêng.

Vì vậy, trước mỗi bài tập nhiều em cần đọc đề thật nhập tâm, phân tách dữ kiện đầu bài cho; bước tiếp sau đó là vận dụng kinh nghiệm mình đã có để giải quyết vấn đề nhanh nhất.

Lưu ý là khi làm bài thi trắc nghiệm thì 4 phương án giải đáp chính là gợi ý giúp chúng mình có thể có định hướng giải quyết vấn đề nhanh hơn.

Thầy Thịnh Văn Nam
Giáo viên đồ đệ, trường THPT kết đoàn, Hai Bà Trưng, Hà Nội