- Đổi mới giáo dục phổ thông
Đổi mới giáo dục phổ thông
-
Đổi mới giáo dục phổ thông
* Phóng viên: Chương trình được thiết kế đồ họa cho việc học 2 buổi/ngày cơ mà thực tế, nhiều địa phương, học sinh (HS) phải học 1 buổi/ngày do thiếu trường, lớp. Nếu triển khai đại trà trong điều kiện như thế sẽ khó thành công tốt đẹp, ông nghĩ sao?
GS Nguyễn Minh Thuyết
- GS Nguyễn Minh Thuyết: Đây là một lo sợ có cơ sở. nhưng trước nhất, chúng mình cần thống nhất với nhau tại vì sao phải học 2 buổi/ngày.
Ở những nước lớn mạnh, nghĩa là những nước mà chúng ta đang cố "đi tắt đón đầu" để bắt kịp họ, HS cả ba cấp học đều học 2 buổi/ngày. Theo báo cáo của OECD (Tổ chức cộng tác và lớn mạnh kinh tế), trong độ tuổi từ 7 đến 15, tương đồng từ lớp 1 đến lớp 9, bình quân trung bình HS những nước này học 7.390 giờ (60 phút/giờ).
Trong lúc đó, số giờ học của việt nam nhiều nhất cũng chỉ đạt 6.957, kể cả số giờ tự học trên lớp và giờ dành cho những môn tự chọn. Với thời lượng học ít như vậy thì HS vừa bị quá tải vừa học không sâu. chúng ta phải thay đổi tình trạng này.
Trong trường hợp nước ta ngày nay, việc bài trí cả ba cấp học cùng học 2 buổi/ngày là điều không thể. tuy nhiên tất cả chúng ta cũng chẳng thể khoanh tay ngồi chờ đến một khi nào đó ước muốn này phát triển thành hiện thực.
Lần bước tiến mới này cần bước một bước ban đầu tiên là xử lý dứt điểm việc dạy học 2 buổi/ngày ở tiểu học. Để rồi 10-15 năm sau sẽ dạy học 2 buổi/ngày ở THCS; 10-15 năm sau đó nữa sẽ dạy học 2 buổi/ngày tại cả ba cấp học phổ thông.
Theo báo cáo - thống kê của Bộ GD & ĐT và tập huấn (GD-ĐT), tỉ lệ HS tiểu học toàn quốc hiện nay được học 2 buổi/ngày là 67,76%. một vài tỉnh đạt 100% hoặc sắp 100% như Hải Dương, Nam Định. một vài tỉnh miền núi, còn nhiều gian nan như Bắc Kạn, Lai Châu đạt trên 90%. những thành phố lớn như thành phố hà nội đạt 98,11%, Đà Nẵng 87,38%, hải phòng 77,24%, thành phố sài gòn 71,45%, Cần Thơ 62,97%. các tỉnh có tỉ lệ HS học 2 buổi/ngày cực thấp là tại phía Nam với An Giang 10,45%, Cà Mau 23,3%... Riêng Long An vượt lên với 81,3%.
Có nhiều lý do làm cho tình trạng tỉ lệ HS học 2 buổi/ngày tại một vài tỉnh còn thấp, song song với đó có nguyên cớ quãng thời gian qua, Bộ GD-ĐT mới chỉ cổ vũ, chứ chưa buộc phải dạy học 2 buổi/ngày.
Cân nhắc khó khăn của một vài địa phương, dự thảo chương trình tổng thể đã vạch ra lịch trình thực hiện: "Các trường chưa đủ điều kiện dạy học 2 buổi/ngày cần chú ý hơn đầu cơ để bắt đầu từ nhiều năm học 2018 - 2019 dạy học được 2 buổi/ngày cho lớp 1, đến năm học 2022 - 2023 dạy học được 2 buổi/ngày cho toàn bộ những lớp tiểu học. đối với những lớp chưa dạy học được 2 buổi/ngày, không trang trí khoảng thời gian tự học có hướng dẫn trên lớp và dạy học nội dung giáo dục của địa phương".
Học sinh Trường Tiểu học Lương Thế Vinh (quận 1, TP HCM)Ảnh: HOÀNG TRIềU
* Ông có thể nói rõ hơn ý kiến này?
- Nếu nhiều địa phương tiến hành xếp đặt dạy học 2 buổi/ngày ở tiểu học theo lối "cuốn chiếu" như nêu trong dự thảo chương trình thì sau 5 năm, toàn bộ HS tiểu học đều được học 2 buổi/ngày. Còn nếu chưa thực hành được dạy học 2 buổi/ngày thì có thể dạy học 6 buổi/tuần. Theo đó, lớp 1 sẽ học 4 tiết/buổi, lớp 2 học 4,5 tiết/buổi, những lớp 3, 4, 5 học 5 tiết/buổi, đồng thời bỏ nhiều tiết tự học, môn tự chọn và nội dung giáo dục địa phương thì vẫn bảo đảm nội dung giáo dục mấu chốt chung cho toàn quốc.
Trong tình cảnh địa phương quá trở ngại, nói chung, HS chỉ có thể học 5 buổi/tuần thì để bảo đảm nội dung giáo dục chủ chốt, HS sẽ phải học 5 tiết/buổi. tuy nhưng ngay cả trong tình cảnh này, vẫn phải bài trí lớp 3, 4, 5 học 6 buổi/tuần.
* Chương trình mới chính yếu đề nghị bước chuyển biến mới phương pháp, các giáo viên buồn phiền việc đổi mới này như cỡ nào, thực thi ra sao với sĩ số lớp quá đông, tới 60 HS/lớp như ngày nay? Với lớp 1, chỉ riêng việc rèn chữ, rèn cách cầm bút, cầm phấn, cách ngồi học, rèn nề nếp cũng đã cực nhọc. Giờ gánh thêm các môn học mới nữa, không biết triển khai thế nào?
- nhắc đến sĩ số trong một vài lớp học ở nội thị, tôi cho đó đích thật là một thử thách. Nói thật, nếu là thầy giáo thì tôi cũng không được đổi mới phương pháp có hiệu nghiệm tại một lớp học nhồi tới 60 HS như ngày nay.
Để dạy học có hiệu nghiệm, các trường cần thực hiện đúng quy định của Bộ GD-ĐT về sĩ số: lớp tiểu học không quá 35 HS, lớp trung học không quá 45 HS. Có người sẽ hỏi, nếu một lớp chỉ có 35 cháu thì số còn lại sẽ đi đâu? Câu trả lời là phải xây thêm trường, thêm lớp, phải xếp đặt lại tuyến tuyển sinh. tại đây, phải có sự sốt sắng vào cuộc của nhiều cấp chính quyền, chứ chỉ riêng ngành giáo dục thì ko giải quyết được bài toán.
Chắc chắn là dân cư sẽ phải hỏi chính quyền địa phương: Trong các năm qua, chính quyền thay mặt dân cư điều khiển vận hành đất cát đã cấp bao nhiêu đất để xây trường, bấy nhiêu đất cho nhà hàng, khách sạn, công ty, công trình giậm chân tại chỗ sản? ở một vài nội thành lớn, bao nhiêu đơn vị làm việc, nhà máy, xí nghiệp phải chuyển ra ngoại thành mặc dù vậy đã có quỹ đất "vàng" nào được dành để xây nơi giảng dạy hay chưa?
Mỗi cấp ủy, chính quyền đều phải thấm nhuần quan điểm phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. cũng như một các hội viên trong gia đình dân cày nghèo, nếu đầu cơ cho con cái học hành đến nơi đến chốn, ra trường kiếm định kỳ mỗi tháng dăm, bảy, mười triệu vnđ thì gia đình mới có thể đổi đời; một sông núi thực sự đầu cơ cho giáo dục, cho sau này thì non nước đó mới đổi vận được.
* Chương trình phổ thông mới chỉ có thể thành công tốt đẹp nếu có nhiều điều kiện đi kèm, cụ thể là tiền đề vật chất và hàng ngũ giáo viên. trong khi đó, những thầy giáo bộc trực cho là họ còn chưa biết về chương trình, sách giáo khoa mới nên rất là khó để đổi mới. nhiều trường sư phạm may ra phải đi trước một bước thì vẫn đang dậm chân. Ông có nghĩ triển khai thực hiện đại trà chương trình mới trong điều kiện như vậy là chưa phù hợp?
- Nói là thầy giáo chưa biết gì về chương trình mới vừa đúng vừa không đúng. Đúng, vì trước ngày 12-4-2017, dự thảo chương trình còn đã được hoàn chỉnh, không được công bố rộng rãi. tuy thế nói là thầy giáo chưa biết gì thì cũng ko đúng vì thật ra, phiên bản đầu tiên của dự thảo chương trình này đã được ban bố lấy quan điểm cán Bộ GD&ĐT, thầy giáo và những giai cấp quần chúng từ ngày 1-8-2015.
Bên cạnh đó, từ nhiều năm Bính Thân này, Bộ GD-ĐT đã bung vào chương trình các chuyên đề dạy học tích hợp, những phương pháp dạy học theo định hướng lớn mạnh trình độ cho HS; giáo viên ở những nơi đều đã được làm quen, thậm chí nhiều người tiến hành thực hiện rất thành thục. Cũng từ những năm nay, Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo những trường sư phạm trong cả nước tìm hiểu đổi mới chương trình và phương thức huấn luyện giáo sinh. làm việc bồi bổ thầy giáo cũng đã được sẵn sàng rất tích cực.
Nếu năm học 2018-2019 triển khai đồng loạt chương trình mới tại cả ba cấp học thì có thể sẽ khó thành công tốt đẹp. nhưng mà nếu chỉ khai triển ở lớp 1 thì có thể thực hành được vì nội dung dạy học tại lớp 1 không quá khó. Thực nghiệm lớp 6, lớp 10 tại một số địa phương cũng không quá nặng nhọc. Ban soạn thảo chương trình chỉ ra kiến nghị này là để những địa phương có nhiều thêm khoảng thời gian bắt đầu chuẩn bị thầy giáo, cơ sở vật chất…
* Đã có các đề án ngàn tỉ khai triển rồi bỏ đấy hoặc kết quả rất bất cập như đề án phân ban THPT, đề án ngoại ngữ 2020. không ít người lo ngại nếu ko bắt đầu chuẩn bị kỹ nhiều điều kiện thì đề án phổ thông mới cũng có kết quả ko tích cực. Ông nghĩ sao?
- thật tâm, là người theo sát giáo dục phổ thông, tôi ko san sẻ hoàn toàn với cách nhận định các dự án phân ban THPT, Đề án ngoại ngữ 2020 đơn giản vậy nên.
Còn nói về chương trình giáo dục phổ thông mới, tôi tin chắc rằng nếu có một thứ tự hợp lý và đạt được sự đồng thuận cao thì sẽ thành công. kỹ năng cho chúng mình thấy không đi thì sẽ ko bao giờ đến được.
* Xin cám ơn giáo sư.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét