Cách ghi điểm khi viết đoạn văn nghị luận xã hội

Theo cấu trúc đề tham khảo thi THPT quốc gia 2017, khác biệt lớn nhất trong đề nghị luận xã hội là yêu cầu viết một đoạn văn, thay vì một bài hoàn tất. Câu hỏi nghị luận xã hội đề nghị viết đoạn văn khoảng 200 chữ, thảo luận về một vấn đề biểu thị qua một nhận định, một định nghĩa, một bài học hay một thông điệp... được rút ra từ ngữ liệu phần đọc hiểu. Đặc điểm này chi phối hệ thống câu hỏi đọc hiểu của đề bài cũng giống như giai đoạn triển khai thực hiện câu hỏi đọc hiểu của sĩ tử.

TS Ngữ văn Trịnh Thu Tuyết chia sẻ một vài cách ghi điểm khi viết đoạn văn nghị luận xã hội.

Với thiết kế đồ họa đề thi như trên, nếu suy nghĩ và giải đáp sâu, chắc ở phần đọc hiểu, sĩ tử sẽ rất thuận tiện - tiện lợi lúc khai triển bài toán ở câu nghị luận xã hội. Bởi vấn đề nghị luận chẳng thể đi chệch khỏi nội dung tư tưởng quan trọng phủ kín nhất từ văn bản đọc hiểu. Nội dung giải đáp câu hỏi do đó sẽ liên quan gần như trực tiếp tới đoạn văn nghị luận xã hội.

Tuy nhiên, học sinh cần chú ý phương pháp làm bài, tránh kể lể, nhắc lại nhiều chi tiết trong ngữ liệu đọc hiểu hoặc chép lại phần đọc hiểu "lắp ghép" lề mề vào đoạn nghị luận xã hội.

Với dung lượng khoảng 200 chữ, quỹ điểm là 2 và vấn đề nghị luận đang được phá hoang sâu kỹ tại phần đọc hiểu, đoạn viết nghị luận xã hội nên dành khoảng thời gian những nhất là 20-25 phút. thí sinh tránh lan man dài dòng ở câu hỏi này, làm ảnh hưởng tới quỹ khoảng thời gian cho câu nghị luận văn học có quỹ điểm nhiểu nhất trong đề.

Khi viết đoạn văn 200 chữ, sĩ tử cần lưu ý trình bày đúng quy tắc một đoạn văn là ko ngắt xuống dòng. Dung lượng an toàn của một đoạn là 2/3 tờ giấy thi, tương đồng khoảng 20 dòng viết tay.

Thí sinh nên nhạy bén lựa chọn hình thức đoạn văn thích hợp, có thể là diễn giải, quy nạp, tổng phân hợp… dù thế, nên chú trọng sự lựa chọn hình thức tổng phân hợp để tạo ấn tượng về một văn bản hoàn thành, độc lập, đầy đặn.

Cần lưu ý nguyên tắc viết đoạn, tránh kể lể trao đổi lan man trùng lặp. Phần mở đoạn và kết đoạn chỉ nên viết trong một câu ngắn gọn. cùng với đó mở đoạn giới thiệu vấn đề nghị luận, thân đoạn triển khai thực hiện nội dung nghị luận, kết đoạn viết về bài học cho bản thân…

Trong địa phận một đoạn văn ngắn, chỉ nên chọn một chứng dẫn mang tính tiêu biểu, tiêu biểu và thích hợp làm nổi trội vấn đề nghị luận. Tuyệt đối tránh kể chuyện lan man dông dài.

Ví dụ một đề văn nghị luận và gợi ý làm bài:

"... Con tàu Titanic bị đắm đã để lại nhiều di sản quý giá cho nhân loại

Khi phát hiện con tàu đang bị đắm, người ta đã hối hả thả phao cứu sinh xuống biển. Trong hoàn cảnh hỗn loạn, chỉ một câu nói "Để nữ giới và con trẻ lên trước", cũng đã biểu thị một cách đối đãi vượt lên trên những bài học về tiền nong và sự tự mãn, vượt lên trên cả các nỗi đau…

Khi hiệu lệnh đó vang lên, nhiều người đã rời xa thuyền cứu hộ, đứng thầm lặng, chậm rãi dựa lên tay vịn. Họ bắt đầu châm những điếu thuốc và hút. các hành khách lặng đi, ko muốn trông thấy tận mắt sự chia ly của nhiều g.đình. Dù là người lừng danh hay kẻ vô danh, nhiều hành khách can đảm đã để lại cho nhân loại một di sản lớn lao.

John Jacob Astor IV là một nhà buôn bán, nhà phát minh, nhà văn lừng danh, một trong những người giàu nhất thế giới bấy giờ. Ông đã đưa người vợ có mang 5 tháng của mình lên thuyền cứu hộ, rồi lịch sự nhường chỗ của mình bằng cách hiền hòa nói với hai người nữ giới đứng cạnh: "Các quý cô, mời lên thuyền". thương gia nổi danh Isidor Straus cùng vợ mình đã ở lại trên tàu. Ông nói: "Tôi sẽ ko đi lúc những người con giai khác còn đang tại lại". Còn vợ ông, quý bà Ida thì khẳng định: "Tôi sẽ không rời khỏi chồng mình. về chúng tôi sẽ chết như về chúng tôi đã sống cùng nhau". Họ đã nắm tay nhau cho tới giây phút cuối cùng.

Một nhân chứng người Thụy Sĩ kể lại việc cô bồng hai đứa con lên thuyền cứu hộ, tuy nhưng không còn đủ chỗ cho bản thân. Một người đàn bà đã đứng lên nhường chỗ cho cô và nói: "Ngồi đi, nhiều đứa trẻ không được thiếu mẹ!". Cô hối tiếc vì đã không hỏi tên ân nhân lúc phần đuôi tàu bắt đầu chìm xuống nước. Vào thời khắc con tàu bắt đầu chìm, người ta đã ko nghe thấy tiếng gào thét sợ hãi nữa, thay vào đấy là những lời mến yêu, các lời chúc phúc và nghĩa cử cao đẹp của con người với con người.

Những chiếc thuyền cứu nạn được ưu tiên dành cho con trẻ và phụ nữ.

"Phụ nữ và trẻ em lên trước", đấy là lệnh của thuyền trưởng. nhưng tại sao mọi người lại tuân theo? không có bất cứ khoản luật lệ nào buộc phải người ta phải làm thế. ko ai có quyền yêu cầu người khác phải từ bỏ sinh mệnh của mình. cơ mà, phần lớn mọi người đã làm như thế, đã trao trọn mạng sống của mình cho những người ko quen biết, đó là vì lòng hào hiệp và cả lương tri..." (Trích các di sản khổng lồ sau vụ chìm tàu Titanic - 9/1/2016).

Sau 4 câu hỏi nhỏ phần đọc hiểu, phần nghị luận xã hội yêu cầu: Hiệu lệnh Để phụ nữ và trẻ em lên trước của thuyền trưởng cùng nghĩa với mệnh lệnh đề nghị một phòng ban hành khách từ bỏ tính mạng của họ. Có người có ý kiến là hiệu lệnh ấy đi ngược lại cả luật nhà nước và quan niệm Ki tô giáo "Chỉ có Thiên Chúa là Đấng cầm quyền sinh tử". Trình bày nghĩ suy riêng của anh/chị trong một đoạn văn khoảng 200 chữ.

Trong đoạn văn 200 chữ này, những phần mở đoạn, thân đoạn và kết đoạn cần bao gồm nhiều ý sau:

Mở đoạn:

+ Giới thiệu bài toán nghị luận.

+ giới hạn bài toán luận bàn: Hiệu lệnh ấy đúng hay sai? Có nhất thiết phải tiến hành hay không? đấy là vấn đề cần chúng ta suy nghĩ, giải đáp.

Thân đoạn: Trả lời câu hỏi vừa chỉ ra:

+ Hiệu lệnh không đúng với quy định của luật pháp cũng tương tự như với quan niệm Ki tô giáo (0,25 điểm).

+ cơ tuy nhưng mà, khi cơ hội không dành tặng tất cả mọi người, sự chọn lựa sẽ là tất yếu. khi đó, hiệu lệnh này là hoàn toàn chính xác khi dành sự sống cho nhiều đối tượng yếu đuối, luôn cần được giữ gìn theo quan niệm thông thường trong một cộng đồng người văn minh (0,5 điểm).

+ Hiệu lệnh này còn giúp tránh cho hành khách một cuộc chen lấn giành giật cơ hội được sống luôn là quý giá với bất kỳì ai trên đời (0,5 điểm).

+ Hiệu lệnh tuy đúng, nhưng việc thực hành nó lại tùy thuộc vào ý thức và lương tri của mỗi con người. bởi thế, hiệu lệnh sẽ chẳng những diễn đạt cách đối xử bác ái, văn minh mà còn như một phép thử tư cách, giúp một phần tạo sự bền vững chắc chắn cho nền móng tập quán của cộng đồng xã hội (0,25 điểm).

Kết đoạn: Bài học nhận thức và hành động cho bản thân (0,25 điểm).

Giới hạn một đoạn văn 200 chữ là thử thách đối sĩ tử lúc làm nghị luận xã hội. vì vậy, trước lúc khai triển, thí sinh cần tiến hành xây dựng dàn ý sơ lược mới có thể viết một đoạn văn trọn vẹn và có chủ đích.

TS Ngữ văn Trịnh Thu Tuyết
Hệ thống giáo dục Hocmai