Đàm Thanh Sơn sinh năm 1969 tại thành phố hn trong gđ trí thức. Cha anh là giáo sư Dược học Đàm Trung Bảo; mẹ là phó giáo sư, tấn sĩ Sinh hóa Nguyễn Thị Hảo. Từ nhỏ anh nổi danh giỏi Toán, mới học tiểu học song có thể giải được các bài toán lớp trên.
Sơn học vượt lớp, đến năm 1984 khi tham dự kỳ thi Olympic Toán quốc tế tại Praha (Tiệp Khắc), anh mới 15 tuổi. Năm đó anh đạt điểm tuyệt đối 42/42 điểm, lặp lại thành tích của hai đàn anh Lê Bá Khánh Trình và Lê Tự Quốc Thắng.
Năm 1985, Đàm Thanh Sơn sang Matxcova học Đại học tổng hợp Lomonosov, tuy nhiên chẳng phải ở khoa Toán - mặc dù vậy là Vật lý. những thành tựu của Đàm Thanh Sơn mai sau cho thấy rằng đây là quyết định có lo liệu kỹ lưỡng chứ ko phải là nôn nóng tuổi trẻ.
Tốt nghiệp đại học năm 1991, 4 năm sau anh nhận bằng tiến sĩ Vật lý ở Viện nghiên cứu Hạt nhân Moskva. nhiều năm 1995-1999, anh là học giả hậu tấn sĩ (postdoc) ở Đại học Washington, Seattle và Viện k/thuật Massachusetts, Mỹ.
 |
| Đàm Thanh Sơn thời học trò được xem là thần đồng toán học, giành huy chương vàng Olympic Toán quốc tế lúc mới 15 tuổi. |
Thời gian 1999-2002, Đàm Thanh Sơn được bổ nhiệm làm giáo sư ở Đại học Columbia, đồng thời là học giả ở khu vực trung tâm nghiên cứu RIKEN-BNL, Phòng thí nghiệm quốc gia Brookhaven (Mỹ). từ năm 2002, anh quay lại Seattle, được bổ nhậm giáo sư tại khoa Vật lý Đại học Washington, là học giả vị trí thứ bậc tại Viện Vật lý Hạt nhân trực thuộc đại học này.
Tháng 9/2012, được bổ dụng là giáo sư ở Đại học Chicago (Mỹ), Đàm Thanh Sơn được ngồi vào những chiếc ghế mà nhà vật lý lừng danh Fermi và Chandrasekhar từng ngồi. Đây là hãnh diện nhà khoa học - công nghệ nào cũng thấy vinh dự.
Tại lễ nhận quyết định bổ nhậm, GS Đàm Thanh Sơn chia sẻ: "Cuộc hành trình lừng danh của Chandrasekhar từ Ấn Độ sang châu âu gieo vào lòng tôi nhiều cảm xúc, thoả ước, khi còn là một cậu bé ở việt nam. Và những bài giảng minh mẫn của Fermi tác động sâu xa đến tôi lúc là sinh viên ở Moskva. Tôi đã công tác 10 năm rất là háo hức tại Viện Lý thuyết hạt nhân ở Đại học Washington, và nay tôi chuẩn bị đón nhận những thử thách mới".
Năm 2014, GS Sơn phát triển thành thành viên của Viện Hàn lâm khoa học - công nghệ và Nghệ thuật Mỹ, được bầu là thành viên Viện Hàn lâm khoa học - công nghệ quốc gia Mỹ.
GS Sơn tìm hiểu về vật lý lý thuyết, chính yếu là vật lý hạt cơ bản, hạt nhân và nhiều ứng dụng của lý thuyết dây. Đến nay, anh có trên 120 dự án khoa học - công nghệ được ban bố, trong đó có công trình được nhận định "tạo ra những bước bước tiến trong nhiều lĩnh vực nghiên cứu". Một trong số đó là công trình về mô hình lỗ đen lỏng trong ko gian 10 chiều do anh nghiên cứu với hai nhà khoa học P. K. Kovtun và A. O. Starinets. Khám phá này gây tiếng vang trong giới bác học.
 |
| Đàm Thanh Sơn hiện là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Mỹ, giáo sư Vật lý số một thế giới. |
Là người sâu sắc, kiến thức thông thái và tư duy sắc sảo, Đàm Thanh Sơn có thể đàm luận về nhiều bài toán chứ chẳng những là chuyên ngành sâu vật lý. TS Vũ Nguyên Thành, bạn của anh hồi học tại Nga, nay là giám đốc phòng thí nghiệm vi sinh của Viện Công nghiệp thực phẩm chia sẻ, trò chuyện với Sơn luôn ngạc nhiên - thú vị và bổ ích.
"Cậu ấy luôn muốn nghiên cứu và giải quyết vấn đề một cách toàn vẹn, chứ không chỉ trò chuyện cho vui. Có lần luận bàn về tế bào nấm mốc, Sơn đã mô hình hóa và lo liệu ra vận tốc của tế bào nấm mốc bằng lý thuyết mà sau đó đang được kiểm tra bằng thực nghiệm", TS Thành kể.
Giống như những đàn anh đang công tác tại nước ngoài như Phạm Hữu Tiệp, Lê Tự Quốc Thắng..., Đàm Thanh Sơn luôn sử dụng tác động của mình để trợ giúp - hỗ trợ cho ngành Vật lý việt nam. Hàng năm, anh sắp đặt về nước để tham dự hội nghị "Gặp gỡ Việt Nam" cùng với những nhà Vật lý nổi tiếng thế giới.
GS Sơn cũng tạo điều kiện đưa nhiều sinh viên đất nước việt nam đến học tập tại Mỹ và nhiều nước có nền khoa học tiên tiến. Năm 2007, khi kỳ thi Toán quốc tế lần thứ 48 được tổ chức sự kiện ở việt nam, anh về nước tham gia vào Ban giám khảo. Năm 2008 tổ chức Olympic Vật lý quốc tế tại việt nam, anh là một trong ba giáo sư vật lý việt nam được mời tham gia Ban tiến hành tổ chức.
Quan tâm đến lĩnh vực quảng cáo khoa học - công nghệ, đ.biệt là Toán học và Vật lý, trang web mỗi người của anh giống một tạp chí thu nhỏ, đăng nhiều bài viết với cách giảng giải đơn giản và tường minh. lúc Epsilon, tập san online của các người yêu toán thành lập, anh cho phép Ban soạn thảo đăng lại các bài viết của mình và gợi ý những đề tài hay. đôi khi anh cũng tham gia vào nhiều đề tài toán vui trên Facebook với lời giải độc đáo.
TS Trần Nam Dũng
ĐH khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia TP HCM
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét