Triều đại phong kiến duy nh��t có Bộ Học

Vào thời đoạn đầu, nhà Nguyễn cũng giống như các triều đại phong kiến khác là thành lập 6 công sở đầu não gồm nhiều bộ Lại, Binh, Hình, Lễ, Hộ, Công để giúp nhà vua cai quản việc nước. cùng với đó bộ Lễ lo các việc lễ tế, phong tục, giáo dục của triều đình. Chính bộ Lễ đã tiến hành tổ chức khoa thi Hương, thi Hội, nhiều lễ truyền lô xướng danh tiến sĩ.

Khu vực trước kia là cơ quan của Bộ Học. Ảnh: Võ Thạnh.

Sau lúc Pháp hoàn tất chiếm đóng đất nước việt nam, những cơ chế về tập quán, giáo dục được toàn quyền xứ Đông Dương chỉ ra, song song với đó có việc cải tổ giáo dục.

Theo nhà phân tích Nguyễn Đắc Xuân, vào năm 1907, triều Nguyễn cử Cao Xuân Dục và Thượng thư Bộ Hộ Huỳnh Côn dẫn đầu phái đoàn vào Nam kỳ để "bàn nghị học chính" với Pháp. Sau cuộc họp bàn, hai đại thần trở về Huế và vua Duy Tân cho có mặt trên thị trường Bộ Học, cử Cao Xuân Dục giữ chức Thượng thư Bộ Học, đơn vị làm việc trường Tôn Học được dùng làm trụ cơ quan Học. Bộ Học thành lập đã thay thế Bộ Lễ cai quản việc học hành, thi cử.

Trước lúc được bổ nhiệm làm Thượng thư Bộ Học, ông Cao Xuân Dục từng trải qua rất là nhiều chức quan dưới triều Nguyễn sau lúc thi đậu cử nhân tại khoa thi vào năm 1876.

Hình ảnh ông Cao Xuân Dục, Thượng thư đầu tiên của Bộ Học. Ảnh: Tư liệu

Trong khoa thi Hội năm Tân Sửu 1901, ông Cao Xuân Dục là chánh chủ khảo khoa thi và làm quan độc quyển khoa thi Đình năm Đinh Mùi 1907. Năm 1913, ông về hưu với hàm Đông các Đại học sĩ.

Trong quãng thời gian làm quan, ông sưu tầm bảo lưu sách cổ và thuê mướn người chép lại nhiều bộ sách quý hiếm, xây dựng nên Long Cương bảo tàng Thư viện, một trong vài thư viện lớn số một tại Nghệ Tĩnh. các vị kế nhậm chức Thượng thư Bộ Học là Hồ Đắc Trung (1856-1939) và Thân Trọng Huề (1869-1925).

Về kiến trúc đơn vị chịu trách nhiệm, Bộ Học cũng giống như những bộ khác, đứng đầu là Thượng thư, tiếp đến Tham tri.

Sau khi lên ngôi, năm 1933, vua Bảo Đại cho đổi tên Bộ Học thành Bộ Quốc gia Giáo dục và cử quan đại thần Phạm Quỳnh, khi ấy đang là Thượng thư Bộ Lại kiêm giữ chức Thượng thư Bộ Quốc gia Giáo dục. Sau lúc vua Bảo Đại thoái vị, Bộ Quốc gia Giáo dục dưới triều Nguyễn cũng kết thúc.

Sau năm 1975, những nơi làm việc trong khu Bộ Học được dùng làm nơi công sở của Sở Giáo dục tỉnh Bình Trị Thiên.

Một công trình của Bộ Học còn tồn tại hiện nay. Ảnh: Võ Thạnh.

Hiện nay, dấu tích hội sở của Bộ Học vẫn tồn tại trên đường Hàn Thuyên, Đinh Tiên Hoàng thuộc phường Thuận Thành (thành phố Huế, Thừa Thiên Huế) với vòm cổng xây bằng gạch có ghi bốn chữ Hán tên là Bộ Học đường môn. các dãy nhà bên trong Bộ Học xưa kia nay là văn phòng của đơn vị Sách và dụng cụ máy móc nơi giảng dạy Thừa Thiên Huế.

Võ Thạnh