Từ thời vua Gia Long, các người có tài võ nghệ rất được vua trọng dụng. Chính các võ tướng như hoàng thất Hội, Nguyễn Văn Trương, Lê Văn Duyệt đã trợ lí đắc lực cho vua Gia Long đánh nam dẹp bắc, đồng nhất tổ quốc lập nên nhà Nguyễn.
 |
| Dấu tích Võ Thánh Miếu ở thôn bình an (phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà). Ảnh: Võ Thạnh. |
Tiếp nối vua cha, sau khi lên ngôi năm 1820, vua Minh Mạng rất tôn trọng việc chiêu hiền đãi sĩ cả văn lẫn võ để chuyên dụng cho triều đình, mở rộng biên cương. Vua cho xây dựng Võ Miếu vào tháng 11/1835 tại trật tự xã hội Thượng, nay là thôn bình an (phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, Thừa Thiên Huế) sát ở bên Văn Thánh Miếu để thờ nhiều bậc danh tướng triều Nguyễn lập nhiều chiến công.
Sách Đại Nam thực lục ghi lại lời dụ của vua Minh Mạng: "Điều chủ đạo của trị nước là cả văn lẫn võ, chưa thể riêng bỏ bên nào. chỉ ra Võ Miếu là việc nên làm... huống hồ bản triều từ ngày khai quốc đến trung hưng, công liệt rạng rỡ - sáng lạng, ko kém người xưa, đáng biểu dương để khích lệ nhân tài".
Vua Minh Mạng chiêu hiền đãi sĩ những người giỏi giang về võ, gan dạ, mưu lược. Năm 1837, khoa thi Hương võ và Hội võ lần thứ nhất được mở. Theo đó, triều đình quy định lấy nhiều năm Dần, Tỵ, Thân, Hợi mở khoa thi Hương võ, các năm Tý, Mão, Ngọ, Dậu mở khoa thi Hội võ.
Trong khoa thi Hương võ, triều đình quy định người nào ba kỳ đầu trúng là cử nhân võ, dự trúng 2 kỳ là tú tài võ. đối với cử nhân võ thì ngày xướng danh, phúc hạch, hỏi về 3-4 câu tại sách Võ kinh, Tứ tử, ai thông suốt thì được xếp tại hạng đầu bảng. các cuộc thi Hương võ thường được triều đình tiến hành tổ chức tại các trường thi võ ở Huế, Bình Định, thành phố hn, Thành phố Thanh Hóa.
Theo Khâm định Đại nam hội điển sự lệ, trong kỳ thi Hội võ, các võ sinh phải trải qua 3 nội dung thi, người nào thi trúng cả ba lại kiêm thông chữ thì cho vào thi ở cung điện nhà vua. tại đây, võ sinh nào có điểm số cao về binh pháp, văn lý sẽ đỗ tiến sĩ võ. những võ sinh không được vào thi tại cung điện nhà vua liệt làm Phó bảng võ. tiếp đến, nhiều võ sinh thi đỗ sẽ được triều đình vinh danh, bổ nhiệm vào nhiều chức quan võ.
 |
| Dấu tích Võ Thánh Miếu và võ bia ở phường Hương Hồ. Ảnh: Võ Thạnh. |
Theo sách Đại Nam thực lục, thời vua Thiệu Trị năm 1846, triều Nguyễn đã mở khoa thi võ ở Kinh, những võ sinh vượt qua kỳ thi được thăng bổ quan chức và sung làm thị vệ, túc vệ, hành tẩu.
Cũng tương tự như các giám sinh đỗ tấn sĩ văn ban, những võ sinh đỗ tấn sĩ võ cũng được triều Nguyễn cho khắc tên vào võ bia thờ cúng ở Võ Thánh Miếu để lưu danh thiên cổ với nhiều danh xưng như Đệ nhất giáp tấn sĩ, Đệ nhị giáp tiến sĩ, Đệ tam giáp tiến sĩ.
Bên cạnh đơn vị chịu trách nhiệm các khoa thi võ, triều Nguyễn cũng tổ chức sự kiện nhiều trường tập dượt võ nghệ để hội tụ võ cử, võ sinh của nhiều tỉnh. Sách Đại Nam thực lục ghi lại việc này như sau: "Chuẩn cho Bình Định và Hà Tĩnh xúc tiến thi cử võ và võ sinh (hơn 600) chia cắt nuôi dưỡng luyện tập".
Sau lúc vua Tự Đức mất, triều Nguyễn đang có nhiều biến chuyển, lập và truất phế vua liên tục nên việc thi tấn sĩ võ chưa thể tổ chức sự kiện. nhiều khoa thi trước đó nhà Nguyễn đã chọn ra được những bậc danh tướng giúp triều đình mở rộng thêm biên cương, dẹp giặc. trong đó, có nhiều danh tướng như Võ Văn Đức đỗ tiến sĩ võ năm 1865, Nguyễn Văn Vận, Phạm Học, Nguyễn Văn Tứ, Dương Viết Thiệu đỗ tấn sĩ võ ở khoa thi Mậu Thìn năm 1868. tăm tiếng những danh tướng này đều được khắc vào võ bia thờ tự tại Võ Thánh Miếu và vẫn còn tồn tại tận đến bữa nay.
Hiện nay, ở Võ Thánh Miếu còn 5 tấm bia đá khắc tên nhiều danh tướng có công khai quốc triều Nguyễn và tên nhiều vị tấn sĩ võ, cùng với đó có 3 tấm bia được gọi là Võ Công bi ký, Võ công tả bi và Võ công hữu bi. Bia Võ Công bi ký được tự khắc lời dụ của vua Minh Mạng về việc tuyển chọn 10 vị võ tướng có công với triều Nguyễn lúc khai quốc.
Võ Thạnh
>>Triều Nguyễn chiêu đãi các tiến sĩ
>>Dấu tích Quốc Tử Giám dưới triều Nguyễn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét